W ramach projektu finansowanego przez Fundusz Obywatelski przebadaliśmy politykę zbywania przez powiaty w Polsce nieruchomości na rzecz kościołów i innych związków wyznaniowych, przygotowaliśmy publikację, która przedstawia wyniki naszych badań oraz opracowaliśmy dobre praktyki. Szczegółowe informacje znajdują się w udostępnionej broszurze.
Państwo i państwowe jednostki organizacyjne nie dotują i nie subwencjonują kościołów i innych związków wyznaniowych. Wyjątki od tej zasady regulują ustawy lub przepisy wydane na ich podstawie. Jedną z takich możliwości jest nabycie nieruchomości w trybie art. 68 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 65). Uprawnionych do takiego nabycia jest obecnie 15 kościołów i innych związków wyznaniowych o uregulowanej ustawowo sytuacji prawnej.
W wyniku naszych działań ustaliliśmy, że łączna wartość zbytych nieruchomości w latach 2015-2020 wyniosła: 30 878 810,96 zł, wartość udzielonych bonifikat wyniosła 91,5%, co spowodowało że kościoły i inne związki wyznaniowe zapłaciły za nieruchomości kwotę: 3 035 656,07 zł.
Z pozyskanych w ramach projektu danych wynika, że w latach 2015-2020 w sumie 35 powiatów dokonało łącznie 49 transakcji, o których mowa
w art. 68 ust. 1 pkt 8 ustawy o gospodarce nieruchomościami.
W zdecydowanej większości (36 przypadków) zbycia dokonywały miasta na prawach powiatów, więc często duże polskie aglomeracje, gdzie wartość nieruchomości jest bardzo duża.
Do największych beneficjentów należą: Kościół Rzymskokatolicki w RP wartość 21 624 694,84 zł, zapłacona cena 2 055 207,66 zł; Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny wartość 3 968 000,00 zł, zapłacona cena 39 680,00 zł, Gminy Wyznaniowe Żydowskie w RP wartość 3 186 480,20 zł, uiszczona cena 586 974,54 zł. Najmniej otrzymał Wschodni Kościół Staroobrzędowy w RP wartość 27 697,00 zł, uiszczona kwota 22 523,20 zł.
W wyniku prowadzonej analizy i sposobu zbywania przez powiaty nieruchomości SOISH opracowało dobre praktyki przy tego typu transakcjach, które opierają się na dwóch filarach: I. prowadzenie szerokich konsultacji z mieszkańcami w tej sprawie, aby sprawdzić czy faktycznie kolejne budynki sakralne są w tym miejscu niezbędne; II. powiaty a szerzej samorządy powinny opierać swoją politykę w tym obszarze na uchwale ramowej, która z góry określałaby zasady udzielania bonifikat kościołom, ponieważ w tym obszarze zaobserwowano duże różnice w wysokości upustów w zależności od tego jako kościół lub związek wyznaniowy był wnioskodawcą. Dla zrealizowania drugiego postulatu przygotowaliśmy projekt odpowiedniej uchwały w tej sprawie.